Pomysł spotkał się z poparciem władz samorządowych miasta i powiatu.

– Opracowaliśmy biogramy 29 nauczycieli z naszego terenu, biorących udział w tajnym nauczaniu i w walce z okupantem podczas II wojny światowej – mówi Jan Piwowarczyk, przewodniczący Sekcji Emerytów i Rencistów Związku Nauczycielstwa Polskiego w Szydłowcu. – Dzieło ich życia zostało przedstawione m.in. na łamach kwartalnika „Ziemia Odrowążów”. – Chcemy, poprzez ufundowanie pomnika TON, upamiętnić nauczycieli z Szydłowca i powiatu szydłowieckiego biorących udział w tajnym nauczaniu.

Tajna Organizacja Nauczycielska była podziemną strukturą utworzoną w październiku 1939. Odgrywała znaczącą rolę w prowadzeniu tajnego nauczania, ściśle współpracując z władzami oświatowymi Delegatury Rządu RP na Kraj. W okupowanym kraju działała podziemna państwowa szkoła, w której pracowali wykwalifikowani nauczyciele. Funkcjonowały w niej przedwojenne zasady łączące ludzi oświaty. Były składki, pomoc solidarnościowa i socjalna, były także wspólnie wakacje i posiłki dla dzieci z rodzin ubogich.

Nie było w historii świata organizacji, która jak Związek Nauczycielstwa Polskiego przeszła do podziemia, by stworzyć uznane przez rząd na uchodźctwie struktury edukacji narodowej, a także podziemne ministerstwo edukacji.

W zamierzeniu Komitetu Budowy Pomnika TON w Szydłowcu było zebranie środków finansowych od nauczycieli i uczniów szkół z Szydłowca i terenu powiatu. Zwróciliśmy się ponadto do organizacji, instytucji, firm i osób prywatnych o finansowe wsparcie, co spotkało się z dość dobrym oddźwiękiem.

Pomnik TON zostanie usytuowany na placu licealnym w Szydłowcu, przy skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Zamkowej. Budowę fundamentu rozpoczęto 1 września.

Jak poinformował Jan Piwowarczyk: koncepcja wykonanego z szydłowieckiego piaskowca pomnika przedstawia okno z ustawionymi na parapecie kwiatami. Symbolizuje to przekazywane za pomocą przesuwanej doniczki sygnału dla uczniów – czy wejście na tajną lekcję jest bezpieczne.

Projekt narysowała nauczycielka – plastyk Marta Łabęcka, a pomnik wykona rzeźbiarz-plastyk Paweł Tarka.

Odsłonięcie pomnika nastąpi 6 listopada i połączone będzie z inauguracją obchodów 75-rocznicy powstania TON w województwie mazowieckim przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Honorowy patronat nad inicjatywą objęła Prezes Rady Ministrów RP Ewa Kopacz, Prezes ZG ZNP Sławomir Broniarz oraz najzacniejszy absolwent szydłowieckiego liceum – Arcybiskup Metropolita Częstochowski Wacław Depo.

Poniżej przedstawiamy, szczegółowy plan czwartkowych uroczystości:

godz.13.oo – msza święta w kościele farnym św. Zygmunta w Szydłowcu z udziałem pocztów sztandarowych

godz. 13.45 – przemarsz ul. Radomską do Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Henryka Sienkiewicza przy ul. Zamkowej 1

godz. 14.oo – uroczystość odsłonięcia Pomnika Tajnej Organizacji Nauczycielskiej;

– odegranie hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej

– powitanie uczestników uroczystości

– przedstawienie historii powstania pomnika TON

– odsłonięcie i poświęcenie pomnika

– odegranie pieśni patriotycznej

godz. 14.30 – spotkanie okolicznościowe w świetlicy szkolnej: – „Tajne nauczanie w dystrykcie radomskim” – wykład dr Sebastiana Piątkowskiego z IPN Oddział w Lublinie Delegatura w Radomiu

– montaż słowno – muzyczny w wykonaniu uczniów ZSO im. H. Sienkiewicza

– wręczenie Aktu Opieki nad Pomnikiem młodzieży szkolnej