Wydaje się, że nie ma nic prostszego niż odmiana rzeczowników przez przypadki, a jednak popełniamy często błędy, jeśli nie pamiętamy o tym czy rzeczownik jest żywotny czy nieżywotny. Do rzeczowników żywotnych należą nazwy ludzi i zwierząt, wszystkie pozostałe są nieżywotne.
Zobaczmy, jak to wygląda na przykładzie rzeczownika żywotnego ’pies’ i nieżywotnego ’słup’
Liczba pojedyncza
Mianownik kto? co? – pies , słup
Dopełniacz kogo? czego? (nie ma) – psa, słupa
Celownik komu? czemu (się przyglądam) – psu, słupowi
Biernik kogo? Co? (widzę ) – psa (rzeczownik żywotny) ale słup (rzeczownik nieżywotny)
Narzędnik kim? czym? (się zachwycam ) – psem, słupem
Miejscownik O kim ? o czym (mówię ) – o psie, o słupie
Wołacz – Psie! słupie!
Różne końcówki występują tylko w celowniku i bierniku.
Często słyszy się, że ktoś uczesał się w koka, a powinno się mówić w kok, bo nie czesze się w czego tylko w co. W jednej z lokalnych gazet przeczytałam tytuł artykułu, który informował, że samochód uderzył w słupa. Samochód uderzył nie w czego, tylko w co, a więc powinno być napisane, że uderzył w słup.
Irena Przybyłowska – Hanusz (emerytowana polonistka, przez 30 lat uczyła w Liceum Ogólnokształcącym im. Henryka Sienkiewicza w Szydłowcu)