Mezalians to pojęcie, które się tak zdezaktualizowało, że młodsze pokolenia Polaków nie rozumieją jego znaczenia. „Równemu z równym ożenienie najlepsze” pisał poeta renesansowy Mikołaj Rej, a słowniki języka polskiego podają, że mezalians to małżeństwo z osobą niższego stanu np. szlachcica z chłopką. Głośnym mezaliansem w historii Szydłowca był ślub Mikołaja Radziwiłła z córką kuchmistrza Marią Gawdzicką. Inspiracją dla poety okresu romantyzmu Antoniego Malczewskiego do napisania „Marii” stało się rzeczywiste wydarzenie, jakim był uznany za mezalians ślub Szczęsnego Potockiego z Gertrudą Komorowską.
Tematem tej mrocznej historii, utrzymanej w stylu bajronowskim, mówiącej o wielkiej miłości, zdradzie i zbrodni są tragiczne wydarzenia wynikające z mezaliansu. Dzieje się to gdzieś na Ukrainie. Zakochani w sobie młodzi ludzie Maria i Wacław potajemnie wstępują w związek małżeński. Wprawdzie rodziny obojga reprezentują stan szlachecki, ale wojewoda to stanowisko o wiele ważniejsze niż tytuł miecznika, który posiada ojciec Marii. Ojciec Wacława uważa więc, że syn popełnił mezalians i wszelkimi sposobami stara się to małżeństwo unieważnić. Jakich sposobów w tym celu używa dowiedzą się widzowie. Ważną rolę w tej całej intrydze odgrywają uczestnicy kuligu. Kuligi szlacheckie polegały na tym, że do któregoś dworu przyjeżdżali z muzyką sąsiedzi. Bawiono się całą noc, odpoczywano w dzień, a wieczorem mieszkańcy już dwóch dworów wyjeżdżali do trzeciego, stamtąd trzech do kolejnego itd. Kim byli goście, którzy pod nieobecność mężczyzn przybyli kuligiem do dworu miecznika, czy karnawałowe maseczki kryją życzliwe twarze sąsiadów? O tym dowiedzą się widzowie, którzy przybędą do sali kameralnej szydłowieckiego zamku dnia 25 marca o godzinie 18. Serdecznie zapraszamy.
Adaptacja i reżyseria Irena Przybyłowska – Hanusz, oprawa muzyczna Justyna Bębenek – Augustyniak, scenografia Barbara Pataj, światło i dźwięk Paweł Sasal.
Występują: Julia Jaworska, Eryk Kołodziejski, Mateusz Lis, Marta Matla, Anna Nikodym, Oliwia Olesińska, Michał Orzechowski, Justyna Rochniak, Marcin Sawczuk, Anna Stępień, Piotr Targowski, Lena Tuszyńska, Szymon Tuszyński, Monika Tyka.