18 maja 1944 roku żołnierze 2. Korpusu Polskiego dowodzonego przez gen. Władysława Andersa zdobyli wzgórze Monte Cassino wraz z ze znajdującym się na nim klasztorem. Wśród walczących, w jednej z najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej, byli także związani z Szydłowcem i ziemią szydłowiecką. Jednym z nich był mieszkaniec Sadku – Józef Dobjasz, żołnierz 3 Dywizji Strzelców Karpackich.

Podstawą przedstawionego wspomnienia o Józefie Dobjaszu, opracowanego przez Koło Zainteresowań Historycznych przy Zespole Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza w Szydłowcu, są informacje zawarte w karcie ewidencyjnej służby wojskowej oraz w pozostałościach dokumentów, fotografii i odznaczeń zachowanych dzięki synowi Tadeuszowi i przechowywanych przez synową Mirosławę Dobjasz oraz wspomnień Janiny Dobjasz – żony i córki Zofii spisanych przez prawnuczkę Julię Fatygę z Chorzowa.

Józef Dobjasz urodził się w Szydłówku 1 stycznia 1913 roku, w rodzinie Piotra i Franciszki z domu Książek. W 1927 roku ukończył 7 klas szkoły powszechnej w Szydłowcu. Zawód wyuczony: tokarz metalowy.

Zasadniczą służbę wojskową odbył w 9 pułku piechoty legionów w Zamościu, podczas której, według jego zeznań zawartych w karcie ewidencyjnej, ukończył od sierpnia 1936 do 9 marca 1937 roku szkołę podoficerską i otrzymał stopień kaprala. Po powrocie z wojska ożenił się z Janiną Majcherską z Sadku. 9 listopada 1938 r. urodziła się jego córka – Halina.

24 sierpnia 1939 r. Dobjasz został zmobilizowany do 93 pułku rezerwowego piechoty, wchodzącego w skład 39. dywizji rezerwowej piechoty, której dowódcą piechoty dywizyjnej był płk dypl. Bronisław Duch, późniejszy dowódca 3 Dywizji Strzelców Karpackich. 36 dywizja otrzymała rozkaz obrony odcinka Wisły od Dęblina do Kazimierza Dolnego, a następnie walczyła na Lubelszczyźnie pod Krasnystawem, Zamościem Krasnobrodem i w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, aż do kapitulacji 26 września.

W okresie od 23 września 1939 roku do 5 września 1941 roku Józef Dobijasz przebywał w niewoli sowieckiej. Najpierw w obozie jenieckim w Starobielsku k/ Charkowa a następnie w marcu 1940 przeniesiony został do obozu pracy w Griazowcu k/ Wołogdy.

Efektem porozumienia Sikorski – Majski z 30 lipca 1941 roku i amnestii było zwolnienie z obozów jenieckich i części łagrów tysięcy Polaków przebywających na terenie ZSRR. Znaczna ich część, w tym Józef Dobjasz podążyła do organizowanej przez gen. Władysława Andersa armii polskiej. 5 września 1941 roku Dobjasz został wcielony do 16 pułku piechoty, a 5 stycznia 1942 r. otrzymał przydział do wydziału Buzułuk – miejsca organizacji II Korpusu.

W dniach 28 marca – 4 kwietnia 1942 r. został przetransportowany ze swoją dywizją z Uzbekistanu przez Iran, Irak do Palestyny. 11 kwietnia 1942 r., jak wskazuje karta ewidencyjna, został wcielony do rezerw dowódcy Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie, a 5 V 1942 przeniesiony pod zarząd 3 Dywizji Strzelców Karpackich(3 DSK) i przydzielony do 4 baonu.

21 lipca 1943 r. rozkazem Naczelnego Wodza wydzielono z Armii Polskiej na Wschodzie 2 Korpus Polski, którego dowódcą został gen. dyw. Władysław Anders, a 3 DSK stała się jego podstawą. Pierwszym dowódcą 3 DSK był gen. Stanisław Kopański, a od 16 września 1943 r. gen. Bronisław Duch.

Po intensywnym wojskowym przeszkoleniu i ćwiczeniach w Iraku, Palestynie, Libii i Egipcie, 3 DSK została przeniesiona 21 grudnia 1943 roku z Port Said (Egipt) do Taranto we Włoszech. Tam wzięła udział w walkach o przełamanie Linii Gustawa, której kluczowym punktem oporu był klasztor na Monte Cassino. 3 Dywizja Strzelców Karpackich toczyła walki w dniach 11-29 maja. Natarcie rozpoczęło się w nocy z 11 na 12 maja 1944. Zakończyło się ono zdobyciem przez 3 DSK wzgórz : 593 i 569 w dniach 16 – 17 maja.

18 maja patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich z 5 Dywizji Kresowej walczącej na lewo od 3 DSK, zatknął biało-czerwoną flagę na ruinach klasztoru. 25 maja 3 DSK, w ramach oczyszczania terenu z resztek wojsk niemieckich, zajęła Piedimonte. 3 DSK walczyła następnie w kampanii adriatyckiej od Ortony poprzez Anconę, Rimini, Faenzę i Forli aż do zdobycia Bolonii 21 kwietnia 1945 r. Ogólne straty 3 DSK we Włoszech wyniosły 5350 żołnierzy w tym 1364 zabitych i 3986 rannych.

Według karty ewidencyjnej kapral Józef Dobjasz uczestniczył w bitwie o Monte Cassino.

17 maja w trakcie drugiego szturmu na wzgórze 593 i 569 został ranny w nogi i odesłany do szpitala. Po powrocie ze szpitala wziął udział w walkach 3 DSK w Apeninie Toskańskim, przy wyzwoleniu Pescary, Ankony i Pesaro. 16 listopada 1941 roku w trakcie akcji bojowej w rejonie Converello, po wybuchu ciężkiego artyleryjskiego pocisku kapral Józef Dobjasz został ranny i ewakuowany z linii frontu. W wyniku wybuchu, który spowodował krwotok z nosa i gardła doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu – utracił w bardzo poważnym stopniu słuch. 19 listopada 1944 ewakuowany został do szpitala przyfrontowego skąd przewieziono go 27 listopada droga morską do szpitala wojennego nr 1 w Egipcie. Nie powrócił już do 4 baonu, który walczył we Włoszech do 21 kwietnia 1945 roku, aż do zdobycia Bolonii.
Ostatni przydział wojskowy kaprala Józefa Dobjasza to 23 baon piechoty. 1 czerwca 1945 roku mianowany został do stopnia plutonowego. W domu inwalidów i obozie przejściowym w Egipcie i w Anglii plutonowy Dobjasz spędził 2 lata. 30 czerwca 1947 roku Józef Dobjasz przybył drogą morską z Egiptu przez Anglię do Gdańska.

Do wsi Sadek powrócił 3 lipca 1947 roku. W latach 1949-1977 pracował jako tokarz w Zakładach Warel, późniejszy Profel w Szydłowcu. Po wojnie małżeństwu Dobjaszów urodziły się dwie córki: Zofia i Bożena oraz syn Tadeusz. W latach 1976-1982 był radnym Rady Miejskiej ze wsi Sadek. Zmarł 16 grudnia 1997 roku.

Plutonowy Józef Dobjasz odznaczony był w kolejności przyznawanych:
– brytyjską Gwiazdą za wojnę 1939-1945,
– brytyjską Gwiazdą Italii,
– Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino,
– Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,
– Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 r.,
– Medalem Za udział w wojnie obronnej 1939 r.,
– Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Ponadto miał prawo do noszenia „Odznaki za Rany”.

źródło: szydlowiecpowiat.pl